Makroekonomide Esneklik Paradoksu: İmkân mı, İllüzyon mu?

Peki ama bu kadar esneklik, gerçekten de ekonomiler için bir kurtuluş reçetesi mi? Yoksa biz farkında olmadan kendi ellerimizle bir paradoksun içine mi hapsoluyoruz?

Teoride esneklik, ekonomik şoklara karşı dayanıklılık anlamına gelir. Talep daraldığında faiz indir, büyüme hızlandığında mali disiplini artır… Böylece ekonomi dengeye gelsin. Ne güzel bir tablo! Ancak iş pratiğe geldiğinde bu esnekliğin, tam tersine, karar alıcılar için bir bahane, piyasalar içinse bir belirsizlik kaynağı olduğunu görürüz.

“Kur Esnek Olsun” Dedik, İstikrarı Kaybettik

Dalgalı kur rejimleri esnektir, doğru. Ama bu esneklik, özellikle kırılgan ekonomilerde kur istikrarının zayıflaması, sermaye çıkışlarının artması ve enflasyonun tetiklenmesiyle sonuçlanabiliyor. Sonra merkez bankası müdahale eder, ama bu sefer de "bağımsızlığı" tartışılır hâle gelir. Yani esneklik adına yola çıkılan bir politikada, istikrarsızlık kapıyı çalar.

Maliye Politikası: Esnek mi, Keyfi mi?

Kamu harcamalarında “esnek” olabilmek, kriz zamanlarında önemli bir avantajdır. Ancak bu esneklik zamanla keyfî harcamalara, seçim ekonomilerine, popülist politikalara dönüşürse işin rengi değişir. Kamunun harcama alanını genişletmesi kısa vadede refah gibi görünür ama uzun vadede borçlanma artar, faiz yükü büyür ve ekonomi sürdürülebilirliğini yitirir.

Para Politikası ve “Güven” Sorunu

Merkez bankalarının faiz kararlarında esnek olması gerektiği sıkça vurgulanır. Ancak bu kararlar öngörülemez hale gelirse, piyasa aktörleri için “sürpriz” bir merkez bankası profili oluşur. Esneklik, burada bir avantaj değil, güven kaybı yaratır. Halbuki modern ekonomilerin temel ihtiyacı “öngörülebilirlik”tir.

Sonuç: Esneklik Bir Değil, Disiplinle Anlamlı

Esneklik, makroekonomik politikalarda sihirli bir değnek değildir. Hatta kurumsal zafiyetin, keyfi yönetimin ve kısa vadeci yaklaşımların üzerini örten bir perdeye bile dönüşebilir. Bu nedenle esnekliğin anlam kazanabilmesi için kurumsal disiplin, şeffaflık ve hesap verebilirlik ile desteklenmesi şarttır.

Ekonomi yönetiminde esas mesele; esnek olup her rüzgâra göre yön değiştirmek değil, doğru zamanda doğru tepkileri verecek bir kapasiteye sahip olmaktır. Aksi takdirde esneklik, bizi kırılganlığa sürükler.

Ve belki de şu soruyla bitirmeliyiz:
Ekonomik olarak esnek miyiz, yoksa sadece dengesiz miyiz?