BEŞİKTAŞ GENÇLİK FESTİVALİ KONSERLERİ’NDE GROSS GRUBU VE PAPTİRCEM SAHNE ALDI

NİLÜFER YAĞCIOĞLU’NUN İLK KİTABI “KENDİ BAŞINA” İMZA GÜNÜYLE OKUYUCULARLA BULUŞTU

Yaşam

TÜRKİYE’YE SEVGİ İLE BAĞLIYDI

Yerel Haberler

KÂĞITHANE’DE KENTSEL DÖNÜŞÜM DEVAM EDİYOR

Büyülü şişelerden yayılan efsanevi İzmir kokuları müzeyi sardı

Tarihin yıllanmış İzmir menşeli birbirinden özel kokuları tarihi zeytinyağı üretim sistemleri ve bin yıllık zeytin ağacı köküyle buluşunca dünyanın en büyük zeytinyağı müzesi buram buram tarih ve kolonya kokunca tarih tarihle harmanlandı…

Yaşam Yayın: 25 Haziran 2023 - Pazar - Güncelleme: 25.06.2023 19:31:00

Editör -

Okuma Süresi: 15 dk.

Dünyanın en büyük zeytinyağı müzesini saran 120 yıllık kokular

İlk kez 18.yüzyıl sonunda Almanya’nın Köln kentinde üretilen, 19.yüzyılın
başlarında da ilk kez İzmir’de üretilmeye başlayıp, Türkiye’nin tüm şehirlerine
yayılan kolonya, o yıllardan günümüze hızla değişen toplumumuzdaki yerini bir
an olsun kaybetmemiş ve yıllardır da konuk ağırlama ritüelinin bir parçası olmuş
ve bayram kutlamaları ile hasta ziyaretlerine yolculuklara eşlik ederek
kültürümüzde önemli bir yere sahip olmuş…

Dünyanın en büyük zeytinyağı müzesi olan Köstem Zeytinyağı Müzesi çok özel bir

sergi ve söyleşiye daha ev sahipliği yaptı. Eczacı Enver Olgunsoy’un İzmir'in

kolonyalar şehri olmasının hikayesini anlattığı ‘Kolonya Kokulu Şehir’ adlı söyleşisi

sonrası İzmirli koleksiyoner Ünal Çınar’ın 25 yılda çeşitli şehirlerden ve ülkelerden

edinip biriktirdiği 2 bin 500 adet kolonya şişesi koleksiyonunun arasında bulunan

İzmir’de üretilen kolonyalar ile Atatürk’ün kullandığı kolonyanın yer aldığı

‘Kolonya Şehri İzmir’ sergisinin açılış kokteyli yapıldı. Davetli konuklar söyleşiyi

ilgiyle takip ederken, tarihi İzmir kolonyaları koleksiyonundan da oldukça

etkilendiler. Türkiye'de Kolonyaların üretildiği ilk şehir olan İzmir'de iki değerli

eczacı Ferit Eczacıbaşı ve Kemal Kamil Aktaş anıldı.

Türkiye’de geçmişten günümüze kullanılan tüm zeytinyağı üretim teknolojilerinin

sergilendiği Köstem Zeytinyağı Müzesi’nde ziyaretçilerle buluşan sergi 30

Temmuz’a kadar ziyaret edilebilecek. Sergide Atatürk’ün kullandığı Hassan

kolonyasına ait çeşitli kokuların olduğu kolonya şişeleri ile Türkiye’de kolonyanın

ilk üretildiği şehir İzmir’de kentin tanınmış eczacılarından Süleyman Ferit

Eczacıbaşı ile bacanağı Ecz. Kemal Kamil Aktaş’ın İzmir’in sembolü saat kulesi,

araba ve farklı şişelerden oluşan aralarında 90 yıllık şişelerin de bulunduğu

İzmir’de üretilen kolonyalar ile İzmir menşeli üretim yapan çeşitli firmaların

yıllanmış tarihi kolonya şişeleri yer alıyor.

İzmir’de üretilen Türkiye’nin ilk kolonyaların isim babaları ünlü şair ve

edebiyatçılar

Moderatörlüğünü serginin fikir annesi Sibel Önbaş’ın yaptığı söyleşide Eczacı

Enver Olgunsoy, konuşmasının başında kolonyanın dünya tarihinde ilk nerede ve

ne amaçla üretilip, kullanıldığını ve Türk kültüründe kolonyanın önemini anlattı.

Eczacı Olgunsoy ülkemizin ilk iktisat kongresinin kolonya ile yıkanan bir tütün,

incir deposunda duvarlarına sinmiş o kokulardan arındırılarak yapılabildiğini

belirterek, “1923 yılında Süleyman Ferit litrelerce kolonya ile bu hanın

yıkanmasını sağlamış. Türkiye’de kolonyaların üretildiği ilk şehir olan İzmir’de

kentin tanınmış Eczacılarından Süleyman Ferit Eczacıbaşı 1911 yılında üretmeye

başladığı kolonyayı 1931 yılında 1.Beyler Sokağı’nda profesyonelce üretmeye

başlar. Aynı süreçte Ecz. Kemal Kamil Aktaş’ın da Cumhuriyetle başladığı kolonya

üretimi 1930’lu yıllarda Türkiye’ye yayılır. Unutma Beni, Bahar, Manolya, Beş

Çiçek, Yaz Yağmuru, Dalya, Kamelya, Siyah Lale, Nergiz, Ful, Fuar, Senin İçin,

Yasemin, Kır Çiçekleri ve Menekçe Ecz. Süleyman Ferit’in kolonyalarının isimleri.

Bu isimlerin çoğunu Ecz. Süleyman Ferit’in o tarihte arkadaşları olan ünlü şair ve

edebiyatçı Reşat Nuri Güntekin, Celal Sahir, Ahmet Haşim, Orhan Seyfi, Halit

Fahri Ozansoy koyuyorlar. En çok ünlenecek olan Altın Damlası’nın isim babası

ise bizzat Ecz. Süleyman Ferit’in kendisi. Altın Damlası’nın piyasaya ilk sunuluşu

küçük zarif şişelerde esans formundaydı. Fiyatı ise her keseye uygun değildi.

Doğadaki bilinen hiçbir kokuya benzemeyen, bu parlak turuncu renkteki efsane

parfümün şehirde yaygınlaşması, kolonya şeklinde piyasaya sürülmesinden sonra

olmuş. 1920’lerde piyasaya sürüldüğünü düşünürsek, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e

miras kalan bir koku.” diye konuştu.

İzmir fuarı ile kolonya kelimeleri birbiri ile özdeşleşmiş

Ecz. Süleyman Ferit Eczacıbaşı’nın kolonyaları için, ‘Ürünlerin çoğu çevrede

öylesine sevildi ve tutuldu ki ünleri kısa sürede İzmir’i aştı, tüm ülkeye yayıldı.

İzmir’e gelenler, dönüşlerinde Altın Damlası’nı bu güzel kentin bir simgesi olarak

dostlarına armağan diye götürür oldular. Bu tutum gelenekleşti.’ ifadelerini

kullandığını vurgulayan Eczacı Enver Olgunsoy sözlerine şöyle devam etti:

“Bu değerlendirme aslında İzmir’imizin bir ‘Kolonyalar Şehri’ olarak anılmasına da

sebep olduğunun en güzel kanıtı. Çok daha sonraları bile İzmir’imizi ziyarete veya

fuar için gelenler İzmir’den hatıra olarak kolonya almadan gitmez olmuşlar.

Kolonyalar için çeşit çeşit şişe türleri yapılmış, çoğu da beğeni ile karşılanmış.

Hatta İzmir fuarı ile kolonya kelimeleri birbiri ile özdeşleşmiştir diyebiliriz.”

Altın Rüya, Fulya, Akşam Güneşi, Son Hatıra, Zümrüt Damlası ve Gizli

Çiçek

İzmir’in ‘kolonyalar şehri’ olarak anılmasına Süleyman Ferit kadar bacanağı Ecz.

Kemal Kamil’in de katkıda bulunduğuna dikkat çeken Eczacı Enver Olgunsoy,

“Altın Rüya, Bahar Çiçeği, Gönül, Fulya, Akşam Güneşi, Anber, Leylak, Son

Hatıra, Zümrüt Damlası ve Gizli Çiçek. Bunlar da Kemal Kamil’in Kemeraltı’nda

bacanağı Süleyman Ferit’e ait Şifa Eczanesi’nin tam yanı başındaki Hilal

Eczanesi’nde imal ettiği kolonyaların ismi. Bu iki bacanak, İzmir’e ‘kolonyalar

şehri’ unvanını kazandırırken, tüm Türkiye’ye kolonyayı yaymışlar. Şimdi de biz

bu mirasa sahip çıkmak istiyoruz. Yaşadığımız şehrin hemşehrisi olmaya

çalışıyoruz. Toplumsal hafızayı sarsmak, ayağa kaldırmak istiyoruz. İzmir

Kolonyaları bu amaçla ve eski ustalara ve ‘kolonyalar şehri İzmir’ unvanına saygı

anlamında üretildi. Bu nedenle İzmir’in rüzgarı İmbat ile, Anemon, Jakaranda,

Mimoza, Şeftali Çiçeği, Nergis, Selluka, Yasemin gibi çiçeklerin notalarını taşıyan,

markası da ‘İZMİR’ olan bir kolonya serisi hazırladık. Şüphesiz İzmir’imizin daha

başka çiçek ve meyve kokuları da var. Bu seriye onları da dahil etmeyi

planlıyoruz. İzmir kokusunu tekrar tüm Türkiye’ye, tüm Dünya’ya sunmaya

talibiz ve diyoruz ki, İzmir’in dağlarında çiçekler açar ve bunların kokuları ülkemi

ve dünyayı kucaklar.” sözleriyle konuşmasını noktaladı.

Tüm Türkiye ve bütün dünya İzmir koksun

İlk kez 18.yüzyıl sonunda Almanya’nın Köln kentinde üretildiği için ‘Köln Suyu’

veya ‘Eau de Cologne’ ismiyle ünlenen kolonyanın, 19.yüzyılın başlarında ilk kez

İzmir’de üretilmeye başlayıp, Türkiye’nin tüm şehirlerine yayıldığını aktaran

Eczacı Enver Olgunsoy sözlerini şöyle noktaladı:

“İzmir’e gelenler dönüşlerinde İzmir kolonyası almadan gitmez oluyorlar, İzmir

kolonyalar şehri olarak anılmaya başlıyor. Türk halkının gelen misafirine ilk olarak

sunduğu kolonya, giderek Türk misafirperverliğinin bir simgesi haline gelmiş ve

gelenekselleşmiştir. İzmir coğrafi işaretli boyoz, şambali, lokma, kumru var.

Ancak 1911’den bu yana İzmir’li olan başka bir yerel ürünümüz daha var; İzmir

Kolonyaları. Bir zamanlar ‘kolonyalar şehri’ olarak da anılan İzmir’imizin, o

günlerine saygı olarak İzmir Kolonyaları üretildi. Son söz olarak ‘dostlarınıza

İzmir kokularını, İzmir’in özgür havasını armağan edin’ diyorum. Tüm Türkiye ve

bütün dünya İzmir koksun, her yer İzmir gibi olsun. İzmir’in dağlarında çiçekler

açacak, bütün dünya İzmir Kokacak!”

Kolonya sergisinde Atatürk’ün kullandığı kolonya da bulunuyor

Söyleşide İzmirli koleksiyoner Ünal Çınar da kolonya koleksiyonluğuna nasıl

başladığını, Atatürk’ün tek kullandığı kolonyayı ve koleksiyonu arasında yer alan

kolonyalar hakkında bilgi verdi.

18. yüzyılda hafif ve hoş kokusuyla sadeliğin, saflığın, temizliğin simgesi haline

gelen ve burjuvazinin gözdesi olan ve aynı zamanda Türk misafirperverliğinin

sembollerinden, konuk ağırlama ritüelinin vazgeçilmez ikramı kolonyanın 150

çeşit kokusu ve Bereket Tanrıçası Kybele’den Eyfel Kulesi’ne, Meryem Ana’dan

Semazenlere dek geniş bir yelpazede kolonya şişesi koleksiyonuna sahip olan

Koleksiyoner Ünal Çınar, Köstem Zeytinyağı Müzesi’nde yer alan ‘Kolonya Şehri

İzmir’ sergisinde Türkiye’nin ilk kolonya üreticileri olan İzmirli iki bacanağın

kolonya şişelerinden oluşan koleksiyonunu ve Atatürk’ün tek kullandığı kolonya

şişelerinden oluşan bir potporiyi ziyarete açtı.

II. Abdülhamid özel kolonyasını daima üzerinde taşır ve her camiye

gittiğinde üzerine sürermiş

“Koleksiyoner Ünal Çınar kolonyanın Osmanlı ve Cumhuriyet dönemindeki tarihi

geçmişinden bahsettiği konuşmasında şunları söyledi:

“Kolonyanın Osmanlı topraklarına girişi II. Abdülhamid döneminin ilk yıllarına

rastlar. II. Abdülhamid’in imzaladığı ticari serbestlik anlaşmalarının ardından, o

dönemde ithal edilen ürünler arasında Farina'nın “Odikolon”u (Eau de Cologne'u)

da bulunuyordu. II. Abdülhamid özel kolonyasını daima üzerinde taşır ve her

camiye gittiğinde üzerine sürermiş. Türk halkının kolonyayı çabuk

benimsemesiyle birlikte hastalıklarda, misafir ve bayram ziyaretlerinde

Osmanlı’nın son dönemlerinde geleneksel gül suyu ikramı yerine kolonya ikramı

geleneğine bırakmış.”

Osmanlı’nın ilk kolonyası Mısırlı Faruki tarafından 1882’de üretildi

“Osmanlı topraklarında ilk kolonyayı 1882 yılında Mısır asıllı Müslüman bir

İstanbullu ıtriyatçı Ahmet Faruki üretiyor. Ahmet Faruki o dönemlerde halk

tarafından ‘Odikolon’ olarak adlandırılan hoş kokuya ‘kolonya’ adını veriyor. Yerli

parfüm ve kozmetik sanayiinin kurucusu olan Faruki, kolonyaları yurt dışına da

ihraç ediyor. Kolonya, ucuz ve hafif kokusu ile Osmanlı’nın son dönemlerinden

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarına kadar hızla yayılıyor. Ahmet Faruki’den sonra

çok sayıda yerli üretici kolonya üretmeye başlamış. Ethem Pertev, Hasan Hassan,

Hasan Şevki, Süleyman Ferit, Evliyazade Nureddin, Ekrem Yalçın, Kemal Kamil ve

Eyüp Sabri Tuncer, yerli kolonyanın ilk temsilcileri. Süleyman Ferit’in ‘Altın

Damlası’ adlı kolonyası hala İzmir’in en meşhur kolonyası. Dünyanın pek çok

yerine ihraç edilen Türk Kolonyaları, kültürel bir sembol olmalarının yanı sıra

güzel koku içerikleri ve temizleyici özellikleri nedeniyle, günlük hayatın

vazgeçilmez bir parçası olarak varlıklarını sürdürüyor.”

Meryem Ana’dan Semazenlere - Viking Gemisi’nden Eyfel Kulesi’ne

Koleksiyoner Ünal Çınar, 150 koku ve 2 bin 500 kolonya şişesinden oluşan

koleksiyonunu Çınar’ın Gölgesi’nde Hobi Odası adını verdiği ofisinde sergilediğini

belirterek, koleksiyonundaki bazı şişe figürleri ile kokular arasında hangilerinin

olduğu hakkında şu bilgileri verdi:

“Koleksiyonumda farklı malzemelerle üretilen şişe figürleri arasında Fransa’nın

Eyfel, İtalya’nın Pisa ve İzmir’in simgesi saat kuleleri gibi kuleler, dikilitaşlar,

bereket tanrıçası Kybele, Meryem Ana, semazen, minare, cami, biblo, Viking

gemisi, otomobil, uçak, tren, at arabası, motosiklet gibi araç figürleri, at, balık,

kuğu, aslan, kartal, kedi, köpek, deve gibi hayvan figürleri, tabancadan tüfeğe

ateşli silah figürleri ve daha birçok farklı figürde, renkte ve malzemede (cam,

porselen, gümüş, metal) kolonya şişesinden oluşan oldukça geniş yelpazede

kolonya şişesi örnekleri yer alıyor.”

İzmir’in Altın damlası kolonyasından Urfa’nın biber kolonyasına

“Farklı çiçek ve meyvelerden üretilen kokular arasında ise İzmir’in Altın Damlası,

Gizli Çiçek, İzmir Geceleri, Kordon büyüsü, Balıkesir'in beyaz zambağı,

Isparta'nın gül, Edremit ve Ayvalık'ın zeytin çiçeği, Antalya'nın turunç çiçeği,

Amasya'nın elma, Düzce’nin ceviz yaprağı ve tütün, Sındırgı’nın çam kolonyası,

Diyarbakır’ın karpuz çiçeği, Urfa’nın biber, Trabzon'un hamsi ve fındık, Rize'nin

çay, Gaziantep'in biber ve fıstık kolonyaları gibi daha birçok farklı ülke ve şehrin

kokuları mevcut. İlk üretildiği yıldan itibaren zaman içinde hemen her bölgenin

kendine has bir kolonyası olmuş. Koleksiyonumdaki şişelerin çoğu dolu olmasına

karşın bazı şişeler esansı kalmış olarak duruyor. Bunun sebebi de kolonyaların

içindeki alkol. Alkol uzun süre durduğunda ne yazık ki uçuyor ve şişenin dibinde

ancak kokunun esansı kalıyor. Ayrıca edindiğim boş kolonya şişelerini de içine

kendi kokularını doldurarak saklıyorum.”

Atatürk parfüm kullanmazdı, sadece kolonya sürerdi

Koleksiyoner Ünal Çınar, Kemeraltı’ndaki ofisinde sergilediği koleksiyonunu

hakkında verdiği bilgileri şu sözlerle noktaladı:

“Ofisime gelenler koleksiyonumla kokuların dünyasında yolculuk ettiklerini

söylüyorlar. 2 bin 500 şişelik koleksiyonumdaki her bir parça özel ama içlerindeki

bazı koku ve şişeler çok daha değerli ve özel. Koleksiyonumda 120 senelik

Osmanlı döneminden kalan şişe, Hasan Şevki Efendi’nin 1920’de üretmeye

başladığı Hassan kolonyası (Atatürk ilk milli kolonya fabrikası ürettiği için, ondan

başka kolonya kullanmazdı. Gazeteci yazar Yılmaz Özdil ‘Atatürk’ adlı kitabının

324. sayfasında "Ulu Önder Atatürk parfüm kullanmazdı. Sadece kolonya sürerdi.

Hasan Şevki Efendi’nin ‘Hassan’ kolonyasını tercih ederdi" diye yazar), Fransa’da

Osmanlı sarayı için üretilen kolonya şişesi,1894 yılına ait Almanya-Köln lavanta

kokusu olan 128 yıllık bir şişe, bir müzayededen aldığım İzmir'de eczacılar

tarafından kurulan Anadolu Fakirler Eczanesi'nin Bahar Kolonyaları isimli kolonya

şişesi, 1886 yılında David H. M.C. Connell tarafından Amerika Birleşik

Devletleri'nde kurulan Avon firmasının değişik objelerden ürettiği kolonya şişeleri

(insan figürleri, çeşitli hayvan figürleri, ateşli silahlar, otomobil markalarının

minyatürleri, top arabaları, tren çeşitleri, gemi figürlü şişeler) gibi figürler

koleksiyonumun değerli parçaları arasında. Özellikle Osmanlı ve Cumhuriyet

dönemine ait şişeler koleksiyonumun göz bebekleri. Koku önemli ancak birçok

kolonya şişesinin, içinde barındırdığı kolonyadan daha pahalı olduğunu da

belirteyim.”

Türkiye’de kolonya ilk İzmir’de doğdu, İzmir’e de bir kolonya müzesi

çok yakışır

“Birbirinden özel koku ve şişelerin yer aldığı kolonya koleksiyonumu adım

korunarak hibe etmek ve Türkiye'ye bir kolonya müzesi kazandırmak

istiyorum. Eşi ve benzeri olmayan ve bin bir emek ve zahmetle topladığım bu

koleksiyonumun müzelerinizin birindeki bir sergi holünde sergilenmesini

arzuluyorum. Koleksiyonumu duyan meraklılar ofisime gelip inceliyor. Daha

geniş kitlelerin görebilmesi ve bunca yıllık emeklerimin boşa gitmemesi için

büyüklerimizden yardım istiyorum. Türkiye’de kolonya ilk İzmir’de doğdu,

İzmir’e de bir kolonya müzesi çok yakışır.”

Eczacı Enver Olgunsoy da Türkiye’de mutlaka bir kolonya müzesi kurulmalı dedi.

Söyleşi ve sergi açılışı sonrası müze ziyareti

Eczacı Enver Olgunsoy’un ‘Kolonya Kokulu Şehir’ söyleşisi sonrası İzmirli

koleksiyoner Ünal Çınar’ın ‘Kolonya Şehri İzmir’ sergisinin açılış kokteyline

geçildi. CHP İzmir eski Milletvekili Türkan Miçoğulları’nın da arasında olduğu

konuklar kokteyl sonrası Kasım 2017'den beri hizmet veren dünyanın en büyük

zeytinyağı müzesi ve aynı zamanda Türkiye'nin ikinci sanayi müzesi olan Köstem

Zeytinyağı Müzesi’ni gezdi. 20 bin metrekare toplam alan içinde 5 bin 650

metrekare kapalı alana sahip müze kompleksindeki Teknoloji Müzesi, Sabun,

Hijyen ve Temizlik Müzesi, modern zeytinyağı fabrikası ve deposu, zeytin ve

zeytinyağı bilgilendirme bölümleri, ahşap ve seramik atölyelerini de gezen

konuklar özellikle Anadolu tarihi boyunca zeytin ve zeytinyağı üretimiyle ilgili yağ

presleri, santrifüj makinaları, sabun yapımıyla ilgili materyallerle yakından

ilgilendi. Anadolu’da şimdiye kadar kullanılan tüm zeytinyağı ezme sistemlerinin

orijinalleri ve replikalarının birebir yer aldığı müzeyi gezen davetliler, etkileyici

zeytin ağacı kökleri ve hemen yanı başındaki klazomenai antik zeytinyağı

isligonin replikasına hayran kaldılar.

Fulya OMAÇ / Urla - İZMİR

Yorumlar (0)

Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.

İlginizi Çekebilir